ՀԱՂԱՐԾԻՆ ( HAGHARTSIN )

ՀԱՂԱՐԾԻՆ ՎԱՆՔ ( HAGHARTSIN MONASTERY )

Դիլիջանից 18 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Հաղարծին վանքը այն ճարտարապետական ​​հուշարձաններից է, որը կառուցվել է 12-13-րդ դարերում։ Այն կառուցվել է ճանապարհներից և քաղաքային աղմկոտ կյանքից հեռու, հայկական հիասքանչ բնությամբ շրջապատված հանգիստ վայրում։ Վանքի հարավային կողմից հոսում է Հաղարծին գետը, իսկ արևելյան կողմից՝ Մեծ աղբյուրը։

Ենթադրվում է, որ վանքի անվանումն ունի «խաղ» և «արծիվ» արմատները։ Ըստ ավանդության՝ վանքի օծման ժամանակ նրա գմբեթի վերևում սավառնում էր արծիվը՝ կարծես խաղալով նրա շուրջը, որտեղից էլ առաջացել է անվանումը։

Հաղարծին վանքի ծաղկման շրջանը տեղի է ունեցել 13-րդ դարի առաջին կեսին, ավելի ճիշտ՝ 1230 թվականին, երբ նրա հոգևոր առաջնորդն էր վարդապետ Խաչատուր Տարոնեցին։ Նա 1254 թվականին եղբոր հետ կառուցել է Սուրբ Գրիգորի գավիթը։ 1256 թվականին վանքի նոր հոգևոր առաջնորդ է նշանակվել Հովհաննես վարդապետ Արմանեցին։ Նույն թվականին նա սեղանատուն է կառուցել կրոնական համայնքի համար։

Հաղարծին վանքը բաղկացած է

• երեք տարբեր եկեղեցիներից,
• դամբարանից և
• սեղանատեղից։

Համալիրի մեծ մասը կառուցվել է Բագրատունիների տոհմի հովանավորությամբ ( մ.թ. IX–XI դդ. ) միջնադարյան Հայաստանում։ Փաստորեն, վանական համալիրը եղել է Բագրատունիների ամառանոցը, և դամբարանում թաղված են երկու թագավորներ՝ Սմբատն ու Գագիկը։ Համալիրի ամենահին շենքը Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին է, որը կառուցվել է 9-10-րդ դարերում։ Այն նաև եղել է Հայաստանի առաջին կոնսերվատորիայի վայրը, որը հիմնադրվել է 13-րդ դարում «Խորհուրդ Խորին»-ի երգահան Խաչատուր Տարոնացու կողմից, որը մինչ օրս Հայ Առաքելական Եկեղեցու պատարագի մաս է կազմում։ Նրա գերեզմանը նույնպես գտնվում է Հաղարծինում։

Հաղարծնի և Տավուշի մարզի ( Դիլիջանի ) այլ տեսարժան վայրերի հետ ավելի մանրամասն ծանոթացիր ստորև ներկայացված տուրիստական հոդվածաշարում: