ՀԱՂԱՐԾԻՆ

Հաղարծինի վանքը ճարտարապետության հիասքանչ նմուշ է, որը պետք է անպայման տեսնել սեփական աչքերով, քանի որ ոչ մի լուսանկար չի կարող փոխանցել դրա գեղեցկությունը։ Դուք կտեսնեք գեղեցիկ բնության և զարմանալի ճարտարապետության կատարյալ ներդաշնակություն, որտեղ մարդկային ստեղծագործությունն ու աշխատանքը միայն լրացնում են ողջ տարածքի ընդհանուր գեղեցկությունը: Մի խոսքով, Հաղարծինը մի վանք է, որը կյանքում գոնե մեկ անգամ պետք է տեսնել։

Դիլիջանից 18 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Հաղարծին վանքը այն ճարտարապետական ​​հուշարձաններից է, որը կառուցվել է 12-13-րդ դարերում։ Այն կառուցվել է ճանապարհներից և քաղաքային աղմկոտ կյանքից հեռու, հայկական հիասքանչ բնությամբ շրջապատված հանգիստ վայրում։ Վանքի հարավային կողմից հոսում է Հաղարծին գետը, իսկ արևելյան կողմից՝ Մեծ աղբյուրը։

Ենթադրվում է, որ վանքի անվանումն ունի «խաղ» և «արծիվ» արմատները։ Ըստ ավանդության՝ վանքի օծման ժամանակ նրա գմբեթի վերևում սավառնում էր արծիվը՝ կարծես խաղալով նրա շուրջը, որտեղից էլ առաջացել է անվանումը։

ԳՈՇԱՎԱՆՔ

Երևանից 75 կիլոմետր հյուսիս-արևելք գտնվող Գոշավանքը կրում է հայ նշանավոր գործիչներից մեկի՝ Մխիթար Գոշի անունը։ Գոշավանքը կառուցվել է 1188 թվականին երկրաշարժի ժամանակ ավերված Գետիկ վանական համալիրի հարևանությամբ։

Կառուցվել է Մխիթար Գոշի կողմից և այն նախ կոչվել է Նոր Գետիկ, իսկ նրա մահից հետո՝ 1213 թվականին, վերանվանվել Գոշավանք։ Գրավոր աղբյուրների համաձայն՝ սկզբում կառուցվել է Սուրբ Հովհաննես Կարապետի փայտաշեն փոքր եկեղեցին, ապա՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին։ Վանքը միջնադարյան Հայաստանի կրոնական, կրթական և մշակութային առաջատար կենտրոններից էր, որտեղ Մխիթար Գոշն ապրել և գործել է 25 տարի։

ՍՈՒՐԲ ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ

Լինելով վանքի գլխավոր եկեղեցին՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է 1191-1196 թվականներին Հաթերքի ( Արցախ ) իշխան Վախթանգի և նրա կնոջ՝ Արզուխաթունի ֆինանսական աջակցությամբ։ Գլխավոր մուտքն ավելացվել է 1197 թվականին։ Եկեղեցու պատերին փորագրված են խաչեր և արձանագրություններ։ Արևմտյան ճակատին կա նաև արևային ժամացույց։

ԱՂԱՎՆԱՎԱՆՔ

Աղավնավանքը 12-13-րդ դարերի հայկական խարխուլ վանական համալիր է Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի համանուն գյուղում։ Այն գտնվում է անտառում, որն առանձնանում է այստեղ աճող արժեքավոր կարմրափայտ ծառով։ Հուշարձանից հարավ կան բազմաթիվ շինությունների մնացորդներ, որոնք հավանաբար եղել են եկեղեցու բնակելի և կից շինություններ։

Եկեղեցու վիմագրությունը վատն է՝ արևմտյան ճակատներին կան փորագրանկարների հետքեր, որոնց տառերը բնորոշ են 12-13-րդ դարերին։

ՋՈՒԽՏԱԿ ՎԱՆՔ

Ջուխտակ վանքը գտնվում է հենց անտառի լանջին, որի կողքով հոսում է փոքրիկ առվակը և հանքային աղբյուրը։ Տեղի բնակիչներն այն անվանել են «գիշերային վանք», հավանաբար այն պատճառով, որ այնտեղ գիշերային ժամերգություններ են մատուցվել։

Համալիրը բաղկացած է երկու մեծ շինություններից՝ 13-րդ դարի սկզբին կառուցված հնագույն եկեղեցիներից։ Մոտ 70 տարի առաջ շենքերը վերականգնվել են։ Զբոսաշրջիկները, ովքեր այցելում են այս վայր, կարող են շատ բան իմանալ միջնադարյան Հայաստանի պատմության մասին։

ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇԻ ՄԱՏՈՒՌ

Արդեն հիշատակված Գոշավանք վանական համալիրում է գտնվում Մխիթար Գոշ մատուռը։ Կառույցը ստեղծվել է հսկայական քարե բլոկներից, սակայն դա չի օգնել մատուռին պահպանել իր սկզբնական տեսքը։ Այսօր զբոսաշրջիկները կարող են տեսնել կիսավեր կառույցը։

Նախկինում մատուռ-լսարանի շենքում գործում էին ճեմարան և համալսարան։ Վանքում 25 տարի ապրել և ստեղծագործել է հայտնի գիտնական և հասարակական գործիչ Մխիթար Գոշը։ Շենքի մուտքի անմիջապես դիմաց գտնվում է մեծ գիտնականի հուշարձանը։